فورک بلاکچین مانند یک دوراهی در مسیر یک پروژه رمزارزی است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که جامعه توسعه‌دهندگان یک سیستم بلاکچین متن‌باز ایده‌های جدیدی ارائه می‌دهند و قصد دارند کد منبع را تغییر دهند. بسیاری از رمزارزها به همین شکل شکل گرفته‌اند. در ادامه، نگاهی می‌اندازیم به اینکه فورک بلاکچین چیست، چگونه کار می‌کند و چرا برای سرمایه‌گذاران رمزارز اهمیت دارد.
فورک در بلاکچین چیست؟
بلاکچین یک دفترکل عمومی از تراکنش‌هاست. هر بلاک از اطلاعات شامل تعداد زیادی تراکنش است که به بلاک‌های قبلی و بعدی نیز پیوند خورده‌اند. همه می‌توانند این اطلاعات را ببینند، اما تراکنش‌ها قابل تغییر نیستند و همه چیز در چندین لایه رمزنگاری شده قرار دارد.
تمام این عملکردها توسط نرم‌افزاری مدیریت می‌شود که روی بسیاری از رایانه‌ها، موسوم به نود (Node)، اجرا می‌شود. برای اضافه کردن بلاک جدید به دفترکل بلاکچین، تعداد زیادی از این نودها باید تأیید کنند که داده‌های جدید معتبر هستند و باید در بلاک بعدی قرار گیرند.
در بیشتر موارد، این نرم‌افزار توسط یک جامعه جهانی از توسعه‌دهندگان متن‌باز ایجاد و پشتیبانی می‌شود. تغییرات در کد از طریق فورک گرفتن از کد موجود انجام می‌شود. اگر نسخه جدید نرم‌افزار نودهای بلاکچین با نسخه‌های قبلی سازگار باشد، به آن سافت فورک (Soft Fork) می‌گویند. اما هارد فورک (Hard Fork) در واقع یک سیستم کاملاً جدید ایجاد می‌کند و با نسخه‌های قبلی ناسازگار است.
پیشنهاد میکنیم مقاله بلاک چین چیست و مقاله مسترنود چیست را مطالعه بفرمایید.
انواع فورک
فورک‌ها بسته به میزان تغییر در پروتکل بلاکچین به دو دسته تقسیم می‌شوند: هارد فورک و سافت فورک.
سافت فورک چیست؟
سافت فورک به‌معنای یک به‌روزرسانی سازگار با نسخه‌های قبلی است؛ یعنی نودهایی که به نسخه جدید ارتقا یافته‌اند، همچنان می‌توانند با نودهای قدیمی ارتباط برقرار کنند.
سازگاری با نسخه‌های قبلی تضمین می‌کند که نودهای جدید قادر به شناسایی تراکنش‌های قدیمی هستند. برای پیروی از پروتکل جدید، تنها برخی از اعتبارسنج‌ها (Validators) باید به‌روزرسانی شوند، نه تمام نودها (برخلاف هارد فورک).
به‌بیان ساده، سافت فورک نوعی ارتقای عملکرد بلاکچین است که پروتکل‌های قدیم و جدید را قادر می‌سازد در یک شبکه مشترک و بدون مشکل فعالیت کنند.
سافت فورک‌ها منجر به جدایی شبکه، ایجاد رمزارزهای جدید یا تغییرات بنیادی نمی‌شوند. اهداف اصلی سافت فورک عبارت‌اند از:
- افزایش عملکرد شبکه
- کاهش کارمزد تراکنش‌ها
- بهبود حریم خصوصی بلاکچین
- ارتقای امنیت
سافت فورک‌ها ویژگی‌های مختلفی از رمزارزها را بهبود می‌دهند، باگ‌های نرم‌افزاری را اصلاح کرده و رقابت را در شبکه تحریک می‌کنند. از سافت فورک‌های مشهور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
SegWit: سافت فورکی در بیت‌کوین که با افزایش اندازه بلاک، ظرفیت پردازش تراکنش‌ها را افزایش داد.
Pay to Script Hash (P2SH): سافت فورکی که فرمت آدرس‌های بیت‌کوین را تغییر داد.
Replace-by-Fee (RBF): سافت فورکی در لایت‌کوین برای امکان ویرایش تراکنش‌ها با هدف تغییر کارمزد.
بیشتر بخوانید: بیت کوین چیست
هارد فورک چیست؟
هارد فورک ارتقایی اساسی به‌شمار می‌آید که می‌تواند باعث شود تراکنش‌ها و بلاک‌های پیشین یا معتبر تلقی شوند یا نامعتبر. اجرای چنین تغییری مستلزم آن است که تمام اعتبارسنج‌ها (ولیدیتورها) در شبکه به نسخه جدید منتقل شوند، چراکه این تغییر با نسخه‌های قبلی ناسازگار است. در مقابل، سافت فورک نوعی ارتقای نرم‌افزاری سازگار با نسخه‌های قبلی است و به نودهایی که همچنان از نسخه قدیمی استفاده می‌کنند امکان می‌دهد نسخه جدید را به‌رسمیت بشناسند.
در عمل، هارد فورک اغلب به تقسیم دائمی زنجیره منجر می‌شود، چراکه نسخه قدیمی دیگر با نسخه جدید سازگار نیست. دارندگان توکن روی زنجیره‌ی قدیمی، به‌دلیل اشتراک در تاریخچه‌ی بلاکچین، توکن‌هایی نیز روی زنجیره‌ی جدید دریافت می‌کنند. دلایل متعددی می‌توانند باعث وقوع هارد فورک شوند.
بنابراین، سافت فورک اساساً نوعی ارتقای نرم‌افزاری ملایم است و ایرادی ندارد اگر برای مدتی چند نسخه مختلف از نرم‌افزار به‌طور همزمان اجرا شوند. این روش معمولاً برای اصلاح باگ‌های ساده یا افزودن قابلیت‌های اختیاری به کدهای موجود استفاده می‌شود.
اما هارد فورک می‌تواند دو نتیجه داشته باشد: اگر همه با تغییرات ناسازگار با نسخه قبلی موافق باشند، تمام نودهای شبکه بلاکچین به‌طور هماهنگ نرم‌افزار خود را ارتقا داده و پروژه به‌صورت یکپارچه ادامه می‌یابد. اما اگر برخی نودها ترجیح دهند همچنان از کد قدیمی استفاده کنند، هارد فورک عملاً یک شبکه بلاکچین جدید ایجاد می‌کند که دیگر نمی‌تواند با نسخه قبلی تبادل اطلاعات داشته باشد. برخی از رمزارزهای محبوب امروزی از طریق همین هارد فورک‌ها از رمزارزهای دیگر منشعب شده‌اند.
تفاوت بین هارد فورک و سافت فورک
هارد فورک یکی از روش‌های ارتقا در نرم‌افزار رمزارزهاست، اما در مقابل، سافت فورک به‌عنوان گزینه‌ای امن‌تر و سازگارتر شناخته می‌شود که با نسخه‌های قبلی سازگار باقی می‌ماند. این یعنی نودهایی که به نسخه جدید منتقل نشده‌اند، همچنان می‌توانند زنجیره را معتبر تلقی کنند.
سافت فورک اجازه می‌دهد قابلیت‌ها و ویژگی‌های جدیدی به بلاکچین افزوده شوند بدون آنکه قوانین بنیادی شبکه تغییر یابند. معمولاً از سافت فورک‌ها برای پیاده‌سازی قابلیت‌های جدید در سطح کدنویسی استفاده می‌شود.
برای درک تفاوت بین این دو، می‌توان آن را به‌روزرسانی سیستم‌عامل در گوشی یا رایانه تشبیه کرد: بعد از ارتقا، تمام اپلیکیشن‌ها همچنان به‌درستی کار می‌کنند. اما در هارد فورک، سیستم‌عامل به‌طور کامل عوض می‌شود و ممکن است سازگاری قبلی از بین برود.
| ویژگی | سافت فورک | هارد فورک |
|---|---|---|
| سازگاری با نسخه‌های قبلی | بله | خیر |
| اختلال در شبکه | حداقل | قابل‌توجه |
| موارد استفاده | افزودن ویژگی‌های اختیاری، رفع باگ‌ها | ایجاد تغییرات اساسی در بلاکچین، ایجاد رمزارزهای جدید |
| نتیجه فورک | یک زنجیره ادامه می‌یابد، دیگری از بین می‌رود | دو زنجیره به‌طور همزمان ادامه پیدا می‌کنند |
هارد فورک‌ها و حملات ۵۱ درصدی
یکی از روش‌های رایج برای هدف قرار دادن مخرب یک بلاکچین، حمله ۵۱ درصدی است. این نوع حمله زمانی رخ می‌دهد که گروهی از ماینرها بیش از ۵۱ درصد از توان پردازشی شبکه را در اختیار بگیرند. این تسلط به آن‌ها امکان می‌دهد تاریخچه بلاکچین را دستکاری کرده و رفتارهایی مانند دوباره‌خرج‌کردن (Double-Spending) را انجام دهند.
در برخی موارد، شبکه‌هایی که از طریق هارد فورک ایجاد شده‌اند، چندین بار قربانی حملات ۵۱ درصدی شده‌اند؛ جایی که مهاجمان با استفاده از قدرت پردازشی برتر خود، بلاک‌ها را مجدداً سازمان‌دهی کرده و بستر لازم برای دوباره‌خرج‌کردن را فراهم کرده‌اند.
یکی دیگر از آسیب‌پذیری‌های مرتبط با هارد فورک، حملات تکرار (Replay Attacks) است. در این حملات، یک عامل مخرب می‌تواند تراکنشی را در یکی از زنجیره‌های فورک‌شده رهگیری کرده و همان داده‌ها را در زنجیره دیگر تکرار کند. اگر هارد فورک فاقد مکانیزم محافظت در برابر این نوع حملات باشد، هر دو تراکنش در هر دو شبکه معتبر تلقی خواهند شد. این موضوع می‌تواند به مهاجم اجازه دهد که بدون اجازه مالک، دارایی او را در زنجیره دوم منتقل کند.
فورک‌ها چگونه کار می‌کنند؟
سافت فورک‌ها به‌طور مداوم اتفاق می‌افتند. هر شبکه بلاکچین جدی، هر از گاهی کدهای خود را به‌روزرسانی می‌کند تا با فناوری‌های نوین بلاکچین همگام بماند و ویژگی‌های جدید و بهبودیافته‌ای را اضافه کند. لازم نیست همه نودها الزاماً به نسخه جدید مهاجرت کنند، اما استانداردسازی کد پایه، ایده خوبی است تا در هنگام تعامل نسخه‌های مختلف نرم‌افزار نود با یکدیگر، با باگ‌های پیش‌بینی‌نشده مواجه نشوید. به همین دلیل، جامعه‌های بلاکچین معمولاً تلاش می‌کنند سافت فورک‌ها را در سریع‌ترین زمان ممکن به‌طور گسترده اجرا کنند.
هارد فورک‌ها می‌توانند تغییراتی بنیادین ایجاد کنند. زمانی که همه اعضای شبکه با مسیر جدید پروژه موافق باشند، این مسئله مشکلی ایجاد نمی‌کند. در این حالت، به‌روزرسانی هماهنگ و برنامه‌ریزی‌شده با تعیین دقیق تاریخ و زمان اجرا، کل سیستم را به نسخه‌ای جدید از نرم‌افزار ارتقا می‌دهد. پیش از آن، کدهای جدید تحت آزمایش‌های دقیق و گسترده‌ای قرار گرفته‌اند، بنابراین نتیجه باید انتقالی روان و بی‌دردسر به یک سیستم بلاکچین بهتر باشد. به‌جز بهره‌بردن از ویژگی‌های جدید مانند امنیت بیشتر، اجرای بهینه‌تر قراردادهای هوشمند یا سرعت بالاتر در تأیید تراکنش‌ها، صاحبان رمزارزها معمولاً متوجه وقوع هارد فورک نخواهند شد.
بیشتر بخوانید: قرارداد هوشمند چیست
اما گاهی این تغییرات بحث‌برانگیز می‌شوند. زمانی که توسعه‌دهندگان و نودها بر سر بهترین مسیر آینده اختلاف‌نظر داشته باشند، پروژه بلاکچین ممکن است به دو دسته تقسیم شود: برخی نودها نرم‌افزار جدید را نصب می‌کنند، در حالی که دیگران با نسخه قبلی باقی می‌مانند. برای نمونه، ممکن است چند متغیر تغییر یافته در کد، عملکرد پردازشی را به قیمت کاهش امنیت افزایش دهند. برخی افراد این تغییر را ارزشمند می‌دانند، در حالی که دیگران بر امنیت غیرقابل‌نفوذ تأکید دارند. در نتیجه، پروژه به دو شاخه با فلسفه‌های طراحی متفاوت تقسیم می‌شود و یک شبکه بلاکچین جدید متولد می‌گردد.
چرا سرمایه‌گذاران رمزارز باید به فورک‌های بلاکچین اهمیت دهند؟
سرمایه‌گذاران رمزارز باید همواره نقشه راه (Roadmap) پروژه‌های رمزارزی مورد علاقه خود را زیر نظر داشته باشند. این نقشه‌ها معمولاً در وب‌سایت رسمی هر پروژه منتشر می‌شوند. فورک‌های برنامه‌ریزی‌شده مسیر آینده شبکه بلاکچین را ترسیم می‌کنند و دانستن این مسیر، همواره برای سرمایه‌گذاران مفید است. به‌ویژه، هارد فورک‌های جاه‌طلبانه می‌توانند به ایجاد یک سیستم رمزارزی کاملاً متفاوت منجر شوند یا جامعه را به دو رمزارز مستقل تقسیم کنند.
نکته مهم این است که در مواجهه با هارد فورک‌های بحث‌برانگیز، لزوماً نیازی نیست که طرف یکی از شاخه‌ها را بگیرید. بلاکچین اولیه به کار خود ادامه می‌دهد و نسخه جدید ناسازگار، مسیر متفاوتی را در پیش می‌گیرد. دارندگان رمزارز اصلی، دارایی‌های قبلی خود را حفظ می‌کنند و علاوه بر آن، به همان میزان از رمزارز جدید نیز دریافت می‌کنند. به‌عبارت دیگر، با هر هارد فورک، مقدار مشخصی رمزارز جدید به‌صورت رایگان به شما تعلق می‌گیرد و پس از آن، این بازار آزاد است که ارزش هر یک از این دو شاخه را در طول زمان تعیین می‌کند.
چرا هارد فورک‌ها اتفاق می‌افتند؟
با وجود ریسک‌های امنیتی بالقوه، چرا همچنان هارد فورک‌ها در بلاکچین رخ می‌دهند؟ پاسخ این است که هارد فورک‌ها نقش کلیدی در ارتقا و بهبود عملکرد شبکه دارند؛ به‌ویژه در واکنش به روندهای نوظهور در فناوری بلاکچین. دلایل مختلفی برای انجام یک هارد فورک وجود دارد و همه آن‌ها الزاماً پیامد منفی ندارند:
- معرفی قابلیت‌های جدید
- رفع آسیب‌پذیری‌های امنیتی
- حل اختلافات درون جامعه یک رمزارز
- بازگرداندن تراکنش‌های ثبت‌شده در بلاکچین
نکته قابل‌توجه آنکه هارد فورک‌ها می‌توانند به‌صورت تصادفی نیز رخ دهند. این‌گونه موارد معمولاً به‌سرعت شناسایی و برطرف می‌شوند و گروه‌هایی که موقتاً از زنجیره اصلی فاصله گرفته‌اند، با شناسایی مشکل، دوباره به آن می‌پیوندند. همچنین، هارد فورک‌هایی که با هدف افزودن قابلیت‌های جدید و ارتقای شبکه صورت می‌گیرند، فرصتی برای بازگشت افراد جداشده به زنجیره اصلی فراهم می‌کنند.
هارد فورک‌های تصادفی
بلاکچین بیت‌کوین در طول تاریخ خود بارها دچار هارد فورک‌های ناخواسته شده است. این موارد بیشتر از آن چیزی هستند که تصور می‌شود و به‌قدری سریع حل می‌شوند که معمولاً توجه زیادی جلب نمی‌کنند.
چنین هارد فورک‌هایی معمولاً زمانی اتفاق می‌افتند که دو ماینر تقریباً همزمان یک بلاک مشابه را پیدا می‌کنند. از آنجا که اجماع در شبکه غیرمتمرکز است، هر دو بلاک ابتدا معتبر تلقی می‌شوند و ماینرها در دو زنجیره جداگانه به کار خود ادامه می‌دهند تا در نهایت یکی از آن‌ها بلاک بعدی را نیز استخراج کند.
این بلاک بعدی مشخص می‌کند که کدام زنجیره ادامه پیدا می‌کند و زنجیره دیگر رها می‌شود تا اجماع حفظ شود. ماینرها به زنجیره بلندتر می‌پیوندند، زیرا زنجیره رهاشده دیگر سودآور نیست و در واقع نسخه‌ای منحرف از شبکه اصلی محسوب می‌شود.
در این موارد، ماینری که بلاک رهاشده را استخراج کرده بود، پاداش تراکنش‌های آن بلاک را از دست می‌دهد. با این حال، هیچ تراکنشی باطل نمی‌شود، چون معمولاً محتویات هر دو بلاک یکسان است.
برخی از هارد فورک‌های تصادفی نیز به‌دلیل خطاهای نرم‌افزاری رخ داده‌اند. برای مثال، در سال ۲۰۱۳ یک بلاک با تعداد بسیار زیادی ورودی تراکنش استخراج و منتشر شد، اما برخی نودها نتوانستند آن را پردازش کنند و زنجیره موقتاً تقسیم شد. این مشکل با بازگشت برخی نودها به نسخه قبلی نرم‌افزار و عدم پذیرش بلاک معیوب برطرف شد.
شرکت‌کنندگان در یک هارد فورک
معمولاً یک هارد فورک نتیجه گفت‌وگوهای گسترده‌ای است که در جامعه پروژه بلاکچینی منجر به نوعی اجماع می‌شود. ابتدا پیشنهادی مطرح می‌شود، سپس نهایی، آزمایش و در نهایت اجرا می‌گردد.
زمانی که یک به‌روزرسانی مهم نه‌تنها جنبه فنی بلکه جنبه‌هایی مانند توکنومیک پروژه را هم تحت‌تأثیر قرار دهد، گفت‌وگوها ممکن است از جامعه توسعه‌دهندگان نیز فراتر رود.
برای مثال، شبکه اتریوم سیستمی تحت عنوان «Ethereum Improvement Proposal (EIP)» دارد که با استفاده از آن، پیشنهادهای بهبود شبکه مطرح و پیاده‌سازی می‌شوند.
بیشتر بخوانید: اتریوم چیست
اجرای یک هارد فورک مستلزم نوشتن کد برنامه‌نویسی جدید است، اما تنها کافی نیست؛ بیشتر اعضای جامعه نیز باید با آن موافق باشند. علاوه بر توسعه‌دهندگان بلاکچین، اعتبارسنج‌ها (ولیدیتورها) نیز در این روند نقش کلیدی دارند. در نهایت، این اعتبارسنج‌ها هستند که عملکرد بلاکچین را تضمین می‌کنند، و در صورتی که با به‌روزرسانی پیشنهادی موافق نباشند، به‌سادگی نودهای خود را به نسخه جدید منتقل نمی‌کنند.
درک این نکته مهم است که پروتکل بلاکچین بدون موافقت جامعه قابل تغییر نیست، چرا که این پروتکل بر بستر شبکه‌ای غیرمتمرکز و لایه نرم‌افزاری مشترک فعالیت می‌کند.
پروژه‌های بلاکچینی ناشی از هارد فورک
اگر اکثریت اعضای پروژه بلاکچین با به‌روزرسانی موافق باشند، شبکه از پروتکل جدید پیروی خواهد کرد. اما در صورت عدم اجماع کامل، برخی نودها به نسخه جدید مهاجرت می‌کنند و برخی دیگر همچنان طبق قوانین قدیمی فعالیت می‌کنند. نتیجه این فرآیند، تقسیم بلاکچین به دو زنجیره جداگانه است.
چند نمونه از فورک‌های بیت‌کوین در طول تاریخ
رمزارز غول‌آسا یعنی بیت‌کوین (Bitcoin) تاکنون فورک‌های زیادی را تجربه کرده است، چه سافت فورک و چه هارد فورک.
بیشتر فورک‌های بیت‌کوین از نوع سافت فورک هستند که برای اعمال تغییرات ساده‌ای مانند اصلاح باگ‌ها یا به‌روزرسانی رابط کاربری استفاده می‌شوند. البته، چند ویژگی پیشرفته نیز از طریق سافت فورک به شبکه افزوده شده‌اند؛ از جمله ارتقای Segregated Witness (SegWit) در سال ۲۰۱۷ و راه‌اندازی شبکه Lightning Network که از سال ۲۰۱۸ آغاز شد و تا سال ۲۰۲۳ همچنان در حال توسعه بود.
ارتقای SegWit ساختار بلاک‌های داده بیت‌کوین را تغییر داد و کارایی پردازش تراکنش‌ها را افزایش داد. شبکه Lightning نیز با انجام تراکنش‌ها خارج از زنجیره اصلی بیت‌کوین، سرعت انجام تراکنش‌ها را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. نودهای اصلی بیت‌کوین همچنان می‌توانند با نودهایی که از SegWit یا Lightning استفاده می‌کنند تعامل داشته باشند، اما صرفاً از قابلیت‌های جدید بهره نمی‌برند.
اما هارد فورک‌ها تغییرات بنیادینی در سیستم بلاکچین ایجاد می‌کنند، و توسعه‌دهندگان بیت‌کوین اغلب ترجیح می‌دهند به راه‌حل‌های سنتی خود پایبند بمانند.
بیت‌کوین کش (Bitcoin Cash) در سال ۲۰۱۷ با یک هارد فورک از بیت‌کوین ایجاد شد. این شبکه بلاکچین از بلاک‌های بزرگ‌تری استفاده می‌کند که باعث افزایش سرعت تئوری پردازش تراکنش‌ها می‌شود. اما این سرعت بیشتر، با کاهش امنیت داده‌ها و نیاز به سخت‌افزارهای قدرتمندتر برای نودها همراه است. در نتیجه، بیت‌کوین کش برای پردازش حجم بالای تراکنش‌ها گزینه‌ای بهینه‌تر محسوب می‌شود، در حالی که بیت‌کوین برای نگهداری بلندمدت ارزش رمزارزی، امنیت بیشتری فراهم می‌کند.
در سال ۲۰۱۸، برخی از توسعه‌دهندگان بیت‌کوین پیشنهاد تغییر الگوریتم استخراج بلاکچین را مطرح کردند تا نیاز به تراشه‌های فوق‌تخصصی استخراج کاهش یابد. نتیجه این اختلاف، هارد فورکی بود که منجر به ایجاد رمزارز بیت‌کوین گلد (Bitcoin Gold) شد. این رمزارز از الگوریتمی استفاده می‌کند که بیشتر با کارت‌های گرافیکی معمولی (GPU) سازگار است.
رمزارز لایت‌کوین (Litecoin) اما شرایطی کمی متفاوت دارد. لایت‌کوین به‌جای فورک گرفتن از بلاکچین فعال بیت‌کوین، از ابتدا به‌عنوان نسخه‌ای تغییر یافته از کد بیت‌کوین ایجاد شد. این شبکه بلاک‌های داده جدید را با سرعتی چهار برابر سریع‌تر از بیت‌کوین تولید می‌کند و همچنین از الگوریتمی استفاده می‌کند که برای پردازش با GPU مناسب‌تر است. بنابراین می‌توان لایت‌کوین را فورکی از کد بیت‌کوین دانست، اما این پروژه ارتباطی با دفترکل بلاکچین بیت‌کوین ندارد.
با وجود انبوهی از هارد فورک‌ها، رمزارز اصلی بیت‌کوین همچنان بازار رمزارز را در سلطه خود دارد. در سپتامبر ۲۰۲۳، مارکت کپ (ارزش بازار) بیت‌کوین به ۵۰۰ میلیارد دلار رسید که اختلاف زیادی با سایر فورک‌های آن داشت. در همان زمان، ارزش بازار لایت‌کوین حدود ۵ میلیارد دلار بود، بیت‌کوین کش به ۴ میلیارد دلار رسید و ارزش بازار بیت‌کوین گلد در حد میلیون‌ها دلار بود، نه میلیاردها.
بیشتر بخوانید: مارکت کپ چیست
نمونه‌های مشهور هارد فورک
SegWit2x و بیت‌کوین کش (Bitcoin Cash)
SegWit2x پیشنهادی برای ارتقای مقیاس‌پذیری بیت‌کوین بود که قرار بود SegWit را اعمال کرده و اندازه بلاک را از ۱ مگابایت به ۲ مگابایت افزایش دهد.
این تصمیم در نشست جنجالی موسوم به «توافق‌نامه نیویورک» در ۲۳ مه ۲۰۱۷ گرفته شد. این توافق شامل دارندگان بیت‌کوین و ماینرهایی بود که ۸۵٪ از قدرت هش شبکه را در اختیار داشتند و آینده BTC را پشت درهای بسته تعیین کردند.
SegWit از طریق سافت فورک اعمال شد، اما افزایش اندازه بلاک نیاز به هارد فورک داشت. این پیشنهاد به‌دلیل کنار گذاشتن توسعه‌دهندگان هسته بیت‌کوین (Bitcoin Core) با انتقادات زیادی مواجه شد.
در پاسخ، کاربران بیت‌کوین از سافت فورک فعال‌شده توسط کاربران (User-Activated Soft Fork) حمایت کردند و از پیشنهاد BIP 148 دفاع کردند که هدف آن پیاده‌سازی SegWit بود. این پیشنهاد در مارس ۲۰۱۷ مطرح شد و قرار بود در اول اوت ۲۰۱۷ اجرایی شود.
در همین تاریخ، گروهی از طرفداران بلاک‌های بزرگ‌تر، فورکی از بلاکچین بیت‌کوین ایجاد کردند که به تولد بیت‌کوین کش (BCH) انجامید. بلاکچین BCH با اندازه بلاک ۸ مگابایت آغاز به‌کار کرد و بعدها به ۳۲ مگابایت افزایش یافت.
هک DAO در ۲۰۱۶ و پیدایش اتریوم کلاسیک (ETC)
در سال ۲۰۱۶، DAO — سازمان مستقل غیرمتمرکز — بر بستر اتریوم ایجاد شد و موفق شد ۱۵۰ میلیون دلار ETH جمع‌آوری کند. اما به‌زودی، هکرها ۶۰ میلیون دلار از این مبلغ را به سرقت بردند که معادل ۱۴٪ کل عرضه اتریوم در آن زمان بود.
ویتالیک بوترین ابتدا پیشنهاد سافت فورکی را داد تا آدرس مهاجم را در لیست سیاه قرار دهد، اما مهاجم تهدید به اقدامات قانونی کرد. نهایتاً تصمیم گرفته شد با هارد فورک، تاریخچه بلاکچین به‌قبل از حمله برگردد و وجوه دزدیده‌شده بازیابی شود.
این تصمیم بحث‌برانگیز بود و برخی آن را در تضاد با اصل تغییرناپذیری بلاکچین دانستند. کسانی که با هارد فورک مخالف بودند، به نسخه پیشین شبکه بازگشتند و پروژه‌ای به نام اتریوم کلاسیک (ETC) را تشکیل دادند.
جنگ هش: Bitcoin Cash ABC در برابر SV
بیت‌کوین کش که خود حاصل یک هارد فورک بود، بعدها نیز دچار دو دستگی شد. در یک‌سو Bitcoin Cash ABC قرار داشت که توسعه فناوری را هدف قرار داده بود. در سوی دیگر، Bitcoin Cash SV قرار داشت به رهبری کریگ رایت، که به افزایش اندازه بلاک از ۳۲ مگابایت به ۱۲۸ مگابایت باور داشت.
در بلاک شماره ۵۵۶٬۷۶۷، این زنجیره به‌طور رسمی به دو بخش تقسیم شد و جنگ شدیدی برای تصاحب نماد BCH در صرافی‌ها درگرفت. برخی حتی خواستار حمله ۵۱ درصدی به زنجیره رقیب شدند.
در نهایت، Bitcoin Cash ABC توانست بیشترین قدرت هش را جذب کرده و نماد BCH را در صرافی‌ها حفظ کند، در حالی که زنجیره دیگر با نام BSV شناخته شد.
سخن پایانی
فورک‌ها بخش جدایی‌ناپذیر از تکامل فناوری بلاکچین هستند. چه در قالب سافت فورک‌های تدریجی و هماهنگ، و چه در قالب هارد فورک‌های بنیادی و گاه بحث‌برانگیز، این سازوکارها به جامعه رمزارزها امکان می‌دهند تا مسیر خود را در مواجهه با چالش‌ها، نیازها و تحولات جدید بازتعریف کنند.
برای سرمایه‌گذاران، شناخت دقیق ماهیت فورک‌ها و پیامدهای آن‌ها نه‌تنها از منظر فنی بلکه به‌لحاظ فرصت‌های مالی و ریسک‌های احتمالی، ضرورتی انکارناپذیر است. در نهایت، همان‌طور که بلاکچین بر پایه اجماع پیش می‌رود، تصمیم‌گیری درباره فورک‌ها نیز بازتابی از اراده جمعی کاربران، توسعه‌دهندگان و اعتبارسنج‌هاست؛ مسیری که گاه به نوآوری‌های بزرگ منتهی می‌شود و گاه نیز به فورک‌هایی که هویت جدیدی برای شبکه‌ها رقم می‌زنند.
