دیفای چیست؟ بررسی کامل پلتفرم امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)

امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi) دقیقاً همان چیزی است که از نامش پیداست: خدمات مالی بدون کنترل متمرکز. به بیان ساده، خدمات مالی‌ای که در آن هیچ نهاد مرکزی وجود ندارد. نه واسطه‌ای در کار است، نه بانک مرکزی، و نه کارگزاران.

پروتکل‌های مبتنی بر بلاک‌چین این امکان را برای افراد عادی فراهم می‌کنند تا بدون نیاز به بانک به خدمات مالی دسترسی داشته باشند و به معامله‌گران این فرصت را می‌دهند که سبد دارایی خود را در میان بیش از ۱۰٬۰۰۰ رمزارز متنوع کنند.

اما این خدمات مالی دقیقاً چه هستند و چگونه کار می‌کنند؟ در این مقاله، امور مالی غیرمتمرکز را در بخش‌های زیر بررسی خواهیم کرد:

امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi) چیست؟

دیفای یک نظام مالی مبتنی بر بلاک‌چین است که واسطه‌های سنتی مالی را حذف می‌کند. در پلتفرم‌های دیفای می‌توانید وام بدهید، وام بگیرید، معامله کنید و سود دریافت کنید.

امور مالی غیرمتمرکز از طریق قراردادهای هوشمند؛ شفافیت، امنیت و دسترسی آزاد را تضمین می‌کند و خدمات مالی را برای هر کسی که به اینترنت دسترسی دارد، فراهم می‌سازد. چه یک سرمایه‌گذار با تجربه باشید و چه تازه‌وارد، DeFi درهایی را به روی خدمات مالی گشوده که پیش‌تر فقط از طریق سیستم‌های بانکی سنتی قابل دسترسی بودند.

تاریخچه دیفای

ورود اتریوم در سال ۲۰۱۵ جرقه‌ای بود که دیفای را شعله‌ور کرد. این پلتفرم امکان انجام تراکنش‌هایی با شرایط مشخص را فراهم کرد و همین ویژگی، آن را به بستری ایده‌آل برای DeFi تبدیل نمود.

اتریوم همچنین استانداردهایی برای توکن‌ها معرفی کرد که به ایجاد زبان مشترکی برای تعامل بین پلتفرم‌ها انجامید. در ادامه، نخستین پروتکل دیفای یعنی میکردائو (MakerDAO) در سال ۲۰۱۴ به‌وجود آمد.

سپس دوران معروف به «تابستان دیفای» فرا رسید، دورانی از رشد انفجاری و آزمایش‌های جسورانه که پروژه‌هایی چون کامپاند (compound)، آوه (AAVE)و یرن فایننس (Yearn) در آن متولد شدند. حتی امروز نیز بیشتر فعالیت‌های DeFi بر بستر اتریوم انجام می‌گیرد، که نشان از نقش بنیادی این شبکه دارد. هرچند دیفای امروز از اتریوم فراتر رفته و محدود به آن نیست، اما نمی‌توان نقش تأثیرگذار اتریوم در رشد و موفقیت دیفای را انکار کرد.

پیشنهاد میکنیم مقاله اتریوم چیست را مطالعه بفرمایید.

دیفای (DeFi) چگونه کار می‌کند؟

دیفای با بهره‌گیری از فناوری بلاک‌چین، قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps)، مسیر امور مالی سنتی را دگرگون کرده است. این سه فناوری در کنار هم امکان ارائه خدمات مالی بدون نیاز به حساب بانکی و بدون واسطه را فراهم می‌کنند. در ادامه، نحوه عملکرد هر یک را توضیح می‌دهیم:

بلاک‌چین

بلاک‌چین هسته اصلی دیفای است که هر تراکنش، معامله و تعامل را ثبت و پشتیبانی می‌کند. این فناوری زیرساخت لازم را برای انتقال ارزش بین کاربران مختلف در فضای DeFi فراهم می‌سازد.

بلوک‌های تراکنش با الگوریتمی بسیار پیچیده رمزنگاری می‌شوند، به‌طوری که دست‌کاری در آن‌ها غیرممکن است. هر بلوک حاوی اطلاعات بلوک قبلی است، و این زنجیره باعث می‌شود تغییر در هر بخشی از داده‌ها عملاً غیرممکن باشد. نتیجه این ویژگی، تضمین «تغییرناپذیری» و «امنیت» در داده‌هاست.

این ساختار بدون نیاز به اعتماد، پایه‌ای است برای شکل‌گیری اکوسیستم چند میلیارد دلاری دیفای بر بستر بلاک‌چین.

پیشنهاد میکنیم مقاله بلاک چین چیست را مطالعه بفرمایید.

قراردادهای هوشمند

قرارداد هوشمند برنامه‌ای خوداجرا روی شبکه بلاک‌چین است که شرایط و قوانین یک تراکنش را تعریف و اجرا می‌کند. این قراردادها طبق فرمول «اگر X، آنگاه Y» عمل می‌کنند. یعنی اگر شرایط خاصی برآورده شود، تراکنش به‌صورت خودکار انجام خواهد شد. مثال ساده‌ای از این سازوکار، وام‌گیری رمزارزی است:

فرض کنید از یک پروتکل وام‌دهی استفاده کرده‌اید. شما برای تضمین بازپرداخت، توکنی را به قرارداد هوشمند واریز می‌کنید. اگر طبق قرارداد، وام را به‌موقع بازپرداخت کنید، قرارداد به‌صورت خودکار توکن‌ها را به شما بازمی‌گرداند. اما اگر در بازپرداخت کوتاهی کنید، قرارداد هوشمند توکن‌ها را به وام‌دهنده منتقل می‌کند. این منطق ساده، اساس عملکرد قراردادهای هوشمند در دیفای است.

قراردادهای هوشمند بدون نیاز به واسطه‌ها، توافقات را اجرا می‌کنند و این موضوع هم هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و هم بهره‌وری را افزایش می‌دهد. آن‌ها بخش جدایی‌ناپذیر دیفای هستند و امکان ساخت ابزارها و خدمات مالی قابل برنامه‌ریزی را فراهم می‌سازند.

پیشنهاد میکنیم مقاله قرارداد هوشمند چیست را مطالعه بفرمایید.

اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps)

اگر بخش پشتی دیفای را به موتورخانه‌ای پر از تجهیزات پیچیده مانند بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند تشبیه کنیم، باید گفت که این بخش قدرت زیادی دارد اما چندان کاربرپسند نیست. اینجاست که اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز یا dApps وارد عمل می‌شوند.

dAppها برنامه‌های نرم‌افزاری‌ای هستند که بر بستر همان موتور بلاک‌چینی ساخته شده‌اند. آن‌ها پل ارتباطی میان کاربر و بلاک‌چین و قراردادهای هوشمندی هستند که زیربنای اکوسیستم دیفای را تشکیل می‌دهند. dAppها رابط‌های کاربری ساده و قابل‌فهمی برای تعامل با خدمات مالی مبتنی بر بلاک‌چین فراهم می‌کنند، خدماتی نظیر وام‌دهی، وام‌گیری، مبادله رمزارز و کسب سود.

پیشنهاد میکنیم مقاله برنامه غیرمتمرکز (DApps) چیست را مطالعه بفرمایید.

خدمات دیفای

اکوسیستم پلتفرم امور مالی غیرمتمرکز مملو از خدمات و گزینه‌های متنوع مالی است. یکی از ویژگی‌های شاخص دیفای این است که برای استفاده از این خدمات، نیازی به ارائه اطلاعات شخصی ندارید.

در ادامه، چند نمونه از خدمات مالی‌ای که از طریق دیفای در دسترس هستند را مرور می‌کنیم:

وام‌دهی (Lending)

وام‌دهی در دیفای مشابه مدل سنتی آن است، اما به جای مراجعه به بانک‌ها، از طریق dAppها به این خدمات دسترسی پیدا می‌کنید. در این روش، کاربران مستقیماً به یکدیگر وام می‌دهند یا وام می‌گیرند و قراردادهای هوشمند به‌صورت خودکار شرایط توافق را اجرا و ایمن می‌سازند. این قراردادها شفافیت و کارایی را در فرآیند وام‌دهی تضمین می‌کنند.

با وام‌دهی در دیفای، می‌توانید نقش وام‌دهنده را داشته باشید و نقدینگی خود را در استخرهای نقدینگی (liquidity pools) که توسط قراردادهای هوشمند مدیریت می‌شوند، قرار دهید. در ازای این کار، بخشی از کارمزد تراکنش‌ها یا بهره‌های پرداخت‌شده توسط وام‌گیرندگان را دریافت می‌کنید.

به‌عنوان وام‌گیرنده نیز می‌توانید از این استخرها نقدینگی دریافت کنید. وام‌گیرندگان در قبال مبلغ دریافت‌شده بهره پرداخت می‌کنند و این بهره بین وام‌دهندگان، متناسب با میزان مشارکتشان در استخر، تقسیم می‌شود. تمامی این تعاملات توسط قراردادهای هوشمند مدیریت می‌شود تا اطمینان حاصل شود هر طرف به تعهدات خود طبق توافق عمل می‌کند.

وام‌گیری (Borrowing)

در دیفای، شما می‌توانید رمزارزهای خود را به‌عنوان وثیقه سپرده‌گذاری کنید تا وام دریافت نمایید؛ این روش به شما امکان می‌دهد بدون فروش دارایی‌های خود، به منابع مالی اضافی دست یابید. وام‌گیری در پلتفرم امور مالی غیرمتمرکز انعطاف‌پذیر و فوری است، و برای کسانی مناسب است که می‌خواهند از رمزارزهایشان استفاده کنند بدون آن‌که مالکیتشان را از دست بدهند.

استیکینگ (Staking)

استیکینگ یکی دیگر از خدمات جذاب در دیفای است. در این فرآیند، شما با قفل‌کردن دارایی‌های رمزارزی خود در یک قرارداد هوشمند، به پشتیبانی از شبکه بلاک‌چین کمک کرده و در عوض، پاداش دریافت می‌کنید. قراردادهای هوشمند فرآیند استیکینگ را به‌صورت خودکار انجام می‌دهند. با استیک‌کردن رمزارز، در تأیید تراکنش‌ها و تأمین امنیت شبکه مشارکت می‌کنید. پاداش معمولاً به‌صورت توکن همان پروژه پرداخت می‌شود و میزان آن به مقدار و مدت زمان استیکینگ بستگی دارد.

برای نمونه، فرض کنید ۱۰۰ توکن را با سود ماهانه ۱۰٪ استیک می‌کنید. قرارداد هوشمند این شرایط را ثبت کرده و تا زمانی که دارایی‌تان را قفل نگه دارید، ماهانه ۱۰٪ از آن را به شما پرداخت خواهد کرد.

پلتفرم‌هایی مانند کوین بیس (Coinbase ) و لیدو (Lido ) به‌خاطر خدمات معتبر استیکینگ شناخته‌شده‌اند و راهی مطمئن برای کسب درآمد غیرفعال در اختیار کاربران قرار می‌دهند. استیکینگ گزینه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذارانی است که می‌خواهند هم دارایی‌هایشان را افزایش دهند و هم از شبکه بلاک‌چین پشتیبانی کنند.

پشنهاد میکنیم مقاله استیکینگ چیست را مطالعه بفرمایید.

ییلد فارمینگ (Yield Farming)

از طریق ییلد فارمینگ نیز می‌توانید از رمزارزهای خود سود به‌دست آورید. به‌جای نگه‌داشتن دارایی در کیف پول ارز دیجیتال، می‌توانید آن را به استخرهای نقدینگی وام دهید. این استخرها سوخت اصلی تراکنش‌های DeFi هستند، مانند وام‌گیری یا مبادله توکن‌ها. با افزودن رمزارزهای خود به این استخرها، به روان‌سازی عملکرد اکوسیستم دیفای کمک می‌کنید. در مقابل، به شما پاداش داده می‌شود که معمولاً به شکل رمزارزهای بیشتر است.

معامله در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX Trading)

صرافی‌های غیرمتمرکز یا DEXها بخش جدایی‌ناپذیر از پلتفرم امور مالی غیرمتمرکز هستند. آن‌ها رمزارزها و توکن‌های گوناگون را به هم متصل می‌کنند. مثلاً اگر تعدادی توکن آواکس (AVAX) داشته باشید و بخواهید آن را به میکر (MKR) تبدیل کنید، می‌توانید از یک DEX برای این کار استفاده کنید. این صرافی‌ها همچنین امکان دسترسی به ابزارهای مالی پیچیده‌تر را نیز فراهم می‌کنند.

معامله دارایی‌های دیجیتال از طریق پروتکل‌های دیفای، جایگزینی غیرمتمرکز برای صرافی‌های سنتی ارائه می‌دهد. یعنی نیازی به احراز هویت یا ارائه اطلاعات شخصی نیست، کافی است متصل شوید و شروع به معامله کنید. به همین دلیل، DEXها یکی از ویژگی‌های مهم و محبوب در سیستم DeFi محسوب می‌شوند.

همچنین با توجه به گستردگی بازار و تعداد بالای توکن‌ها در دیفای، استفاده از سیگنال ارز دیجیتال معتبر می‌تواند درک بهتر شرایط بازار و مدیریت بهینه سبد دارایی را برای کاربران به ارمغان بیاورد.

تأمین نقدینگی (Providing Liquidity)

دنبال درآمد غیرفعال هستید؟ تبدیل شدن به تأمین‌کننده نقدینگی را امتحان کنید! تأمین نقدینگی یکی از ارکان اصلی اکوسیستم دیفای است. با افزودن رمزارزهای خود به استخرهای نقدینگی، به فرآیند وام‌دهی در پلتفرم دیفای کمک می‌کنید. در مقابل، بخشی از کارمزد تراکنش‌ها یا توکن‌های حاکمیتی به شما تعلق می‌گیرد.

چرا امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) اهمیت دارد؟

اهمیت دیفای از طریق کاربردها و خدمات آن مشخص می‌شود، به‌ویژه در نقش آن در دموکراتیک‌سازی خدمات مالی. در ادامه به برخی از مهم‌ترین دستاوردهای آن می‌پردازیم:

دسترسی مالی برای افراد فاقد خدمات بانکی (Banking the Unbanked)

تصور کنید در جایی زندگی می‌کنید که امکان افتتاح حساب بانکی یا دریافت وام وجود ندارد، تنها به این دلیل که خدمات مالی سنتی در دسترس نیستند. این وضعیت میلیون‌ها نفر در سراسر جهان است. دیفای این شکاف را پر می‌کند و به هر کسی که اینترنت دارد امکان دسترسی به خدمات مالی را می‌دهد. بدون نیاز به کاغذبازی یا فرآیندهای طولانی تأیید، فقط دسترسی ساده به خدماتی چون بانکداری، وام‌دهی و سرمایه‌گذاری.

حریم خصوصی (Privacy)

با افزایش حملات سایبری و نگرانی‌ها پیرامون حریم خصوصی، دیفای به‌عنوان جایگزینی امن و مطمئن مطرح می‌شود. در سیستم‌های مالی سنتی، معمولاً اطلاعات شخصی زیادی مورد نیاز است که می‌تواند در معرض هک یا سوءاستفاده قرار گیرد.

در مقابل، پلتفرم‌های دیفای حریم خصوصی کاربران را در اولویت قرار می‌دهند. فناوری بلاک‌چین فعالیت‌های مالی شما را رمزنگاری و ایمن می‌کند، درست مثل یک گاوصندوق شخصی با امنیت بالا که فقط شما به آن دسترسی دارید.

پاداش‌های منصفانه‌تر (Fairer Rewards)

تا به حال احساس کرده‌اید که حساب پس‌اندازتان سود چندانی ندارد؟ در پلتفرم امور مالی غیرمتمرکز، پاداش‌ها می‌توانند بسیار جذاب‌تر باشند. بانک‌های سنتی به‌دلیل هزینه‌های بالای عملیاتی، معمولاً نرخ سود پایینی ارائه می‌دهند. اما پروتکل‌های دیفای با حذف واسطه‌ها و اتصال مستقیم وام‌دهنده و وام‌گیرنده، بازدهی بالاتری ارائه می‌کنند. این سیستم همتا‌به‌همتا باعث می‌شود سود بیشتری به کاربران بازگردد و سرمایه‌گذاری شما بازده بهتری داشته باشد.

ترکیب‌پذیری (Composability)

یادتان هست درباره استاندارد توکن ERC-20 در اتریوم صحبت کردیم؟ این استاندارد یکی از پایه‌های اصلی دیفای است، چرا که امکان تعامل و هماهنگی میان توکن‌ها را فراهم می‌کند. به این قابلیت «ترکیب‌پذیری» گفته می‌شود.

می‌توانید DeFi را مانند یک جعبه لگوی مالی تصور کنید. هر پروتکل یا اپلیکیشن یک قطعه از این لگو است که می‌تواند با قطعات دیگر ترکیب شود و ساختاری منحصربه‌فرد بسازد. این امکان به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا با کنار هم قرار دادن اجزای مختلف دیفای، محصولات مالی نوآورانه‌ای خلق کنند. برای مثال، می‌توانید یک پلتفرم وام‌دهی را با یک صرافی غیرمتمرکز ترکیب کرده و استراتژی سرمایه‌گذاری خود را بهینه کنید.

این انعطاف‌پذیری باعث می‌شود که اکوسیستم دیفای همواره در حال رشد و تکامل باشد و فرصت‌های جدیدی همیشه در راه باشند.

راهنمای پروتکل‌های دیفای

چه پروتکل‌هایی در میان کاربران محبوب‌تر هستند؟ در این بخش، به چند نمونه از پروتکل‌های پرکاربرد در اکوسیستم دیفای نگاهی می‌اندازیم:

آوه (AAVE)

آوه (AAVE) یکی از پلتفرم‌های پیشرو در دیفای است که امکان وام‌دهی و وام‌گیری رمزارز را فراهم می‌کند. با واریز دارایی‌های خود می‌توانید سود کسب کنید یا در صورت نیاز، وام بگیرید. نرخ بهره در آوه به‌صورت پویا و بر اساس میزان عرضه و تقاضا تنظیم می‌شود.

اما آوه فراتر از قابلیت‌های پایه، امکانات منحصربه‌فردی هم دارد. با استفاده از قراردادهای هوشمند، می‌توانید رمزارز قرض دهید یا وام بگیرید. نیاز به نقدینگی فوری دارید؟ آوه وام‌های فوری (Flash Loans) ارائه می‌دهد که بدون نیاز به وثیقه و به‌شرط بازپرداخت در همان تراکنش، در دسترس هستند. این ویژگی‌ها امکان اجرای استراتژی‌های پیشرفته را برای معامله‌گران حرفه‌ای فراهم می‌سازد.

مدل نرخ بهره آوه به‌گونه‌ای طراحی شده که پاسخگوی ترجیحات مختلف ریسک باشد؛ شما می‌توانید میان نرخ‌های بهره ثابت یا متغیر انتخاب کنید.

یونی سواپ (UNI)

یونی سواپ (UNI) یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که شیوه‌ی معامله رمزارزها را دگرگون کرده است. این پلتفرم به شما امکان می‌دهد مستقیماً از کیف پول خود و از طریق سیستم بازارساز خودکار (AMM) معامله انجام دهید.

تأمین‌کنندگان نقدینگی رمزارزهای خود را به استخرهای یونی‌سواپ می‌افزایند و از هر معامله‌ای که در آن استخر انجام می‌شود، کارمزد دریافت می‌کنند. سیستم AMM یونی‌سواپ بر پایه قراردادهای هوشمند بنا شده است که قیمت‌ها را تعیین و معاملات را به‌صورت خودکار انجام می‌دهند.

معاملات در یونی‌سواپ به تأمین نقدینگی توسط کاربران وابسته است. این پلتفرم از هر تراکنش کارمزدی جزئی دریافت می‌کند و آن را بین تأمین‌کنندگان نقدینگی تقسیم می‌کند، یک رابطه برد-برد: یونی‌سواپ بازار کارآمدی به‌دست می‌آورد و کاربران، درآمد غیرفعال.

کرو دائو (CRV)

کرو دائو (CRV) یکی دیگر از DEXهای پرکاربرد در دیفای است که بر روی شبکه اتریوم راه‌اندازی شده و در معاملات استیبل‌کوین‌ها و توکن‌های کم‌نوسان بسیار کارآمد عمل می‌کند. به دلیل طراحی بهینه و ساختار مبادله خاص، کرو در مبادلات استیبل کوین‌ عملکردی ممتاز دارد. این تمرکز باعث شده کرو گزینه‌ای عالی برای معامله‌گران استیبل کوین و سرمایه‌گذارانی باشد که به دنبال پایداری سبد دارایی خود هستند.

کرو از طریق استخرهای دارایی کار می‌کند؛ هر استخر شامل رمزارزهایی با ارزش نسبتاً مشابه است. به‌ویژه استخرهای استیبل‌کوین، سود بالایی برای تأمین‌کنندگان نقدینگی ایجاد می‌کنند. این سود از طریق ارائه نقدینگی به پروتکل‌های دیگر دیفای و اشتراک کارمزدها و سودهای به‌دست‌آمده با کاربران حاصل می‌شود. این ساختار، نقدینگی و ارزش بیشتری را به کل اکوسیستم DeFi اضافه می‌کند.

نام پروتکل	نوع سرویس	ویژگی‌های کلیدی	نحوه کسب درآمد برای کاربران	نکات متمایزکننده
آوه (AAVE)	وام‌دهی / وام‌گیری	وام‌های وثیقه‌دار، وام‌های فوری (Flash Loans)، نرخ بهره ثابت یا متغیر	دریافت سود از طریق سپرده‌گذاری رمزارز	ارائه وام فوری بدون وثیقه
یونی سواپ (Uniswap)	صرافی غیرمتمرکز (DEX)	بازارساز خودکار (AMM)، معاملات از کیف پول کاربر، استخرهای نقدینگی	دریافت کارمزد معاملات به‌عنوان تأمین‌کننده نقدینگی	رابط کاربری ساده، بدون نیاز به ثبت‌نام
کرو دائو (Curve DAO)	صرافی غیرمتمرکز (DEX)	تمرکز بر استیبل‌کوین‌ها و توکن‌های کم‌نوسان، کارمزد پایین، طراحی بهینه	سود حاصل از کارمزد معاملات و تعامل با سایر پروتکل‌ها	بهینه برای معامله استیبل‌کوین

چگونه به دیفای (DeFi) دسترسی پیدا کنیم؟

برای استفاده از خدمات دیفای، تنها کافی است ۴ مرحله ساده را طی کنید:

1. ایجاد کیف پول رمزارزی سازگار
2. خرید اتر (ETH)
3. انتخاب پروتکل یا سرویس دیفای
4. اتصال کیف پول به پلتفرم مورد نظر

در ادامه، هر مرحله را به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم:

۱. ایجاد کیف پول رمزارزی سازگار

کیف پول رمزارزی مسئول مدیریت کلید خصوصی و کلید عمومی شماست، دارایی‌هایتان را ردیابی می‌کند و امکان انجام تراکنش‌های دیجیتال را فراهم می‌سازد. کیف پول‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

کیف پول گرم (Hot Wallet): آنلاین هستند و استفاده آسانی دارند؛ مانند متامسک (MetaMask)، تراست ولت (Trust Wallet) و کوین بیس والت (Coinbase Wallet). با اینکه دسترسی سریعی فراهم می‌کنند، بیشتر در معرض خطرات امنیتی مانند هک هستند.

کیف پول سرد (Cold Wallet): آفلاین بوده و امنیت بالاتری دارند، اما مدیریت آن‌ها کمی دشوارتر است مثلاً کیف پول سخت افزاری مانند لجر (Ledger).

پیشنهاد میکنیم مقاله کیف پول سرد چیست را مطالعه بفرمایید.

۲. خرید اتر (ETH)

در گام بعدی باید اتر (ETH) تهیه کنید، چرا که اکثر اپلیکیشن‌های DeFi بر روی شبکه اتریوم اجرا می‌شوند و اتر نقش دروازه ورود به خدمات دیفای را ایفا می‌کند.
راه‌های خرید اتر شامل:

خرید با کارت بانکی (Debit Card)

انتقال بانکی

استفاده از پی‌پال (PayPal)

تبدیل بیت کوین یا رمزارزهای دیگر به اتر از طریق صرافی ارز دیجیتال

۳. انتخاب پروتکل یا سرویس دیفای

وقتی اتر در کیف پولتان آماده است، وقت آن رسیده که یک پروتکل یا سرویس دیفای انتخاب کنید. این انتخاب به هدف مالی شما بستگی دارد:

اگر به‌دنبال وام‌دهی یا وام‌گیری هستید، آوه (Aave) گزینه مناسبی است.

برای معامله رمزارزها، یونی سواپ (Uniswap) انتخاب محبوبی است.

اگر به استیبل‌کوین‌ها علاقه دارید، کرو (Curve) یک گزینه تخصصی برای این هدف است.

۴. اتصال کیف پول به پلتفرم دیفای

در نهایت، باید کیف پول خود را به پروتکل مورد نظر متصل کنید. معمولاً کافی است روی دکمه “Connect” در وب‌سایت پلتفرم کلیک کنید، کیف پولتان را انتخاب کنید و مراحل اتصال را دنبال کنید. اگر کیف پولتان در لیست نبود، اغلب می‌توانید از WalletConnect استفاده کنید.

پس از اتصال کیف پول، می‌توانید به‌صورت مستقیم با اپلیکیشن دیفای تعامل داشته باشید و از خدمات آن استفاده کنید.

نگرانی‌ها درباره دیفای (DeFi)

با اینکه DeFi فرصت‌های زیادی را فراهم می‌کند، ورود به این حوزه بدون درک صحیح از ریسک‌های ذاتی آن می‌تواند خطرناک باشد. در ادامه به مهم‌ترین نگرانی‌ها در مورد دیفای می‌پردازیم:

پروژه‌های کلاه‌برداری یا راگ‌پول (Rugpulls)

برخی پروژه‌های پلتفرم امور مالی غیرمتمرکز ممکن است یک‌شبه ناپدید شوند و سرمایه‌گذاران را با توکن‌هایی بی‌ارزش تنها بگذارند. پیش از سرمایه‌گذاری در هر پروژه دیفای، تحقیق دقیق در مورد تیم توسعه‌دهنده، گزارش‌های امنیتی (Code Audit) و میزان تعامل و اعتبار در جامعه کاربران ضروری است.

عدم وجود مقررات مشخص (Unregulated)

نبود قوانین شفاف در DeFi می‌تواند هم مزیت باشد و هم تهدید. از یک‌سو، به توسعه‌دهندگان و متخصصان مالی اجازه می‌دهد ابزارهای نوآورانه‌ای طراحی کنند. اما از سوی دیگر، همین بی‌قانونی ممکن است منجر به کلاه‌برداری، هک یا سوءاستفاده شود. افزون بر این، قوانین بسیاری از کشورها درباره شرکت در پروژه‌های دیفای هنوز مبهم است.

بازار پرنوسان (Volatile Marketplace)

در نهایت، باید به نوسانات بازار اشاره کرد. بازار پلتفرم امور مالی غیرمتمرکز می‌تواند نوسانات شدید و ناگهانی داشته باشد؛ ممکن است ناگهان به اوج برسید و بعد با سرعت سقوط کنید، یا با افزایش ناگهانی قیمت امیدوار شوید. این نوسانات می‌توانند منجر به لیکویید شدن شوند، یعنی اگر ارزش دارایی وثیقه‌ای شما از حد معینی پایین‌تر بیاید، پلتفرم دیفای آن را به‌صورت خودکار می‌فروشد تا وام را تسویه کند.

چگونه در دیفای امنیت خود را حفظ کنیم؟

شاید اصطلاح «غرب وحشی مالی» را برای دیفای شنیده باشید. در حالی‌که DeFi ویترینی از فناوری خلاقانه، پاداش‌های منصفانه و خدمات مالی در دسترس است، هنوز تا حد زیادی بدون نظارت باقی مانده است. چون یک پروتکل دیفای برخلاف شرکت‌ها، نهاد قانونی محسوب نمی‌شود، نه تیم پشتیبانی مشتری دارد، نه ناظر و نه مقررات. هر کسی با دانش فنی کافی می‌تواند پروتکل دیفای خودش را راه‌اندازی کند. اگر آن پروتکل جعلی یا ضعیف مدیریت شود، این سرمایه شماست که در معرض خطر قرار می‌گیرد.

به بیان ساده: در پلتفرم امور مالی غیرمتمرکز، شما آخرین خط دفاعی خود هستید. خوشبختانه منابع اطلاعاتی بسیار خوبی وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها برای تحقیق استفاده کنید، همراه با چند اقدام امنیتی ساده که می‌تواند تا حد زیادی ریسک را کاهش دهد.

مطالعه وایت‌پیپر پروژه‌ها

فرض کنید پروژه‌ای توجه شما را جلب کرده و قصد خرید توکن آن را دارید. پیش از تصمیم‌گیری، اطمینان حاصل کنید که پروژه یک کانال رسمی برای دسترسی به مستندات خود، از جمله وایت‌پیپر، دارد. وایت‌پیپر را با دقت مطالعه کرده، پروژه را به‌درستی درک کنید و تصمیم نهایی را بر اساس ارزیابی شخصی خود بگیرید.

بررسی در Etherscan

اطلاعات توکنومیکس (Tokenomics) دیدگاه مهمی درباره وضعیت یک پروتکل به شما می‌دهد. نقشه عرضه و توزیع رسمی معمولاً در وایت‌پیپر درج می‌شود، اما می‌توانید تحقیقات خود را با استفاده از کاوشگر بلاک‌چین مانند Etherscan عمیق‌تر کنید.

در سایت Etherscan کافی است نام قرارداد هوشمند پروژه را جست‌وجو کنید. سپس می‌توانید ببینید چه تعداد توکن در آن وجود دارد، فهرست کامل تراکنش‌ها را مشاهده کنید و دقیقاً متوجه شوید که توکن‌ها چگونه و به کجا توزیع شده‌اند. این اطلاعات می‌توانند به شما در شناسایی تهدیدهایی مانند کلاه‌برداری (rug pull) یا نهنگ‌های ارز دیجیتال کمک کنند.

پیشنهاد میکنیم مقاله نهنگ ارز دیجیتال چیست را مطالعه بفرمایید.

درک عملکرد قراردادهای هوشمند

نحوه عملکرد خدمات دیفای به قراردادهای هوشمند بستگی دارد. این قراردادها تمام کدی را شامل می‌شوند که تعیین می‌کند رمزارز شما در زمان استیکینگ، حضور در استخر، یا وام‌دهی تا چه حد ایمن است.

کد قرارداد هوشمند را مرور کنید تا از عملکرد صحیح آن مطمئن شوید. همچنین، بررسی کنید که کد پروژه توسط یک شرکت معتبر حسابرسی (audit) شده باشد.

تفکیک دارایی‌های رمزارزی (Segregate your crypto assets)

همان‌طور که گفته‌اند: «همه تخم‌مرغ‌هایت را در یک سبد نگذار.» همیشه سبد دارایی خود را تنوع ببخشید و آن را در پلتفرم‌ها و پروژه‌های مختلف پخش کنید. به این ترتیب، حتی اگر یک پروژه از بین برود، سرمایه‌تان به‌طور کامل از دست نمی‌رود.

چگونه از بیت‌کوین در دیفای استفاده کنیم؟

بیت‌کوین شناخته‌شده‌ترین رمزارز دنیاست، اما به‌دلیل نداشتن پشتیبانی از قراردادهای هوشمند، استفاده از آن در فضای دیفای محدود است. این محدودیت با معرفی توکن «بیت‌کوین رپ‌شده» یا wBTC برطرف شده است.

بیت‌کوین رپ‌شده (wBTC) چیست؟

wBTC یک توکن ERC-20 بر بستر بلاک‌چین اتریوم است که نسبت ۱:۱ با بیت‌کوین دارد. با استفاده از wBTC، می‌توانید نمایی مصنوعی از بیت‌کوین خود را وارد اپلیکیشن‌های دیفای مانند صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) یا پلتفرم‌های وام‌دهی کنید، بدون آن‌که بیت‌کوین اصلی را جابه‌جا کنید.

برای ساخت wBTC (اصطلاحاً mint کردن)، می‌توانید از یک نهاد نگهدارنده (Custodian) یا پروتکل بریج استفاده کنید. پس از آنکه مقدار مشخصی بیت‌کوین را قفل کردید، به همان میزان توکن wBTC روی بلاک‌چین اتریوم دریافت می‌کنید. این سازوکار اطمینان می‌دهد که هر wBTC دقیقاً با یک بیت‌کوین واقعی پشتیبانی می‌شود.

سوالات متداول

آیا می‌توانم از بیت‌کوین (BTC) در دیفای استفاده کنم؟

بله و نه. به‌صورت مستقیم نمی‌توانید از بیت‌کوین در اپلیکیشن‌های دیفای استفاده کنید، چون بیت‌کوین از قراردادهای هوشمند پشتیبانی نمی‌کند. اما یک راه‌حل بسیار رایج وجود دارد: می‌توانید بیت‌کوین خود را به توکن رپ‌شده (wBTC) تبدیل کنید که یک دارایی مصنوعی معادل بیت‌کوین است و قابلیت تعامل با پروتکل‌های دیفای را دارد.

صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟

DEX مخفف Decentralized Exchange یا صرافی غیرمتمرکز است. این نوع صرافی‌ها به‌صورت همتا‌به‌همتا (P2P) فعالیت می‌کنند، یعنی کاربران مستقیماً و بدون واسطه با یکدیگر رمزارز مبادله می‌کنند.
تمرکززدایی باعث افزایش شفافیت و در برخی موارد سرعت اجرای معاملات می‌شود، اما DEXها ممکن است در مقایسه با صرافی‌های متمرکز (CEX) حجم معاملات کمتری داشته باشند و کارمزد تراکنش‌ها در آن‌ها بالاتر باشد.

راگ‌پول (Rug Pull) چیست؟

راگ‌پول نوعی کلاه‌برداری مخرب در پلتفرم امور مالی غیرمتمرکز است. در این روش، توسعه‌دهندگان یک پروژه جذاب دیفای راه‌اندازی می‌کنند، مانند توکن جدید یا فرصت‌های ییلد فارمینگ، و با تبلیغات فراوان، سرمایه‌گذاران را جذب می‌کنند. سپس به‌صورت ناگهانی پروژه را رها کرده و تمام وجوه را خارج می‌کنند.

راگ‌پول یکی از ریسک‌های اصلی در دیفای است و نشان می‌دهد چرا تحقیق دقیق پیش از سرمایه‌گذاری در هر پروژه ضروری است. از پروژه‌هایی با وعده سودهای غیرواقعی یا تیم‌های ناشناس دوری کنید.

سخن پایانی

دیفای نماد گذار به سوی نظام مالی بازتر و فراگیرتر است. هرچند هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد، اما تاکنون توانسته پتانسیل خود را در ساده‌سازی و بهبود تعاملات مالی در سطح جهانی نشان دهد. چالش باقی‌مانده، ایجاد تعادل میان عدم تمرکز ذاتی DeFi و ابهامات قانونی موجود در این حوزه است.