در سال ۲۰۱۲، «سانی کینگ» و «اسکات نادال» مفهوم گواه اثبات سهام (Proof of Stake یا PoS) را در مقاله‌ای به‌عنوان راه‌حلی برای مشکل مصرف بالای انرژی در استخراج بیت‌کوین مطرح کردند. پس از معرفی این ایده، کینگ در سال ۲۰۱۳ رمزارز پیرکوین (Peercoin) را راه‌اندازی کرد که اولین رمزارزی بود که از استیکینگ (Staking) برای تأیید تراکنش‌ها در بلاکچین استفاده می‌کرد.
از آن زمان تاکنون، استیکینگ به‌طور چشمگیری محبوب شده است؛ به‌ویژه پس از ادغام بزرگ اتریوم (Ethereum Merge) در سپتامبر ۲۰۲۲ که مکانیزم اجماع این شبکه را از گواه اثبات کار (Proof of Work یا PoW) به گواه اثبات سهام تغییر داد. امروزه تنها مارکت کپ (Market Cap) رمزارز اتر (ETH) بیش از ۳۸۰ میلیارد دلار است.
پشنهاد میکنیم مقاله گواه اثبات کار (PoW) چیست و مقاله گواه اثبات سهام (PoS) چیست را مطالعه بفرمایید.
استیکینگ به امنیت و رشد بلاک‌چین‌های مبتنی بر PoS مقیاس می‌دهد و در عین حال می‌تواند فرصت تازه‌ای برای کسب پاداش ایجاد کند؛ چه برای کاربران حرفه‌ای و چه برای تازه‌واردها. با انگیزه‌بخشی به مشارکت‌کنندگان از طریق پاداش‌های Staking، مدل PoS باعث تعامل بیشتر کاربران با اکوسیستم رمزارزها می‌شود و این می‌تواند به رشد بلاک‌چین‌های کنونی و آینده کمک کند.
پشنهاد میکنیم مقاله بلاک چین چیست را مطالعه بفرمایید.
استیکینگ چیست؟
به‌طور کلی، استیکینگ (Staking) رمزارز به دارندگان توکن این امکان را می‌دهد که با قفل‌کردن توکن‌های خود در یک قرارداد Staking و اجرای نرم‌افزار اعتبارسنج، به‌عنوان اعتبارسنج (Validator) در یک مکانیزم اجماع اثبات سهام (PoS) مشارکت کنند.
البته برخی از بخش‌های این فرایند می‌توانند به‌صورت خودکار انجام شوند یا به اشخاص ثالث واگذار شوند. هرچه مقدار رمزارز بیشتری توسط یک اعتبارسنج استیک شود، احتمال انتخاب تصادفی او برای تأیید و پردازش یک بلاک جدید بیشتر خواهد بود. در ازای این کار، اعتبارسنج پاداش استیکینگ دریافت می‌کند.
استیکینگ موجب ثبات و امنیت بلاک‌چین‌های مبتنی بر PoS می‌شود، چرا که اگر یک اعتبارسنج تلاش کند تراکنش‌های نادرست را تأیید کند، ممکن است رمزارز قفل‌شده‌ی خود را از دست بدهد. ساختار پاداش‌دهی در شبکه‌های مختلف متفاوت است، اما در بیشتر موارد، اعتبارسنج‌ها در ازای قفل‌کردن رمزارز خود در یک قرارداد غیرقابل نقدشوندگی، به‌تناسب میزان استیک‌شده پاداش می‌گیرند. ارزش این پاداش‌ها معمولاً در صورتی افزایش می‌یابد که بلاکچین مورد نظر رشد کرده و محبوب‌تر شود.
در فرایند استیکینگ، معمولاً دو نقش اصلی وجود دارد. با اینکه اصطلاحات ممکن است بسته به شبکه متفاوت باشند، در اینجا آن‌ها را با نام‌های اعتبارسنج (Validator) و نماینده (Delegator) معرفی میکنیم و نقش هر یک را به‌طور جداگانه توضیح خواهیم داد. اما پیش از آن، بهتر است نگاهی به تفاوت میان مکانیزم اثبات سهام (PoS) و اثبات کار (PoW) داشته باشیم.
مقایسه گواه اثبات سهام (PoS) و گواه اثبات کار (PoW)
چه یک بلاکچین از مکانیزم اجماع PoS استفاده کند و چه از PoW، هر دو روش برای تأیید و ایمن‌سازی تراکنش‌های بلاکچین بدون نیاز به واسطه‌هایی مانند بانک یا پردازشگر پرداخت طراحی شده‌اند. تفاوت آن‌ها در نحوه اجرای این هدف است.
در بلاک‌چین‌هایی مانند اتریوم که از PoS استفاده می‌کنند، اعتبارسنج‌ها برای تأیید و پردازش بلاک‌های جدید، رمزارز خود را در یک قرارداد هوشمند قفل می‌کنند و به‌صورت تصادفی برای ساخت بلاک جدید انتخاب می‌شوند.
پشنهاد میکنیم مقاله اتریوم چیست را مطالعه بفرمایید.
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، پس از اضافه‌کردن بلاک جدید به زنجیره، اعتبارسنج پاداشی شامل رمزارز جدید و کارمزد تراکنش‌ها دریافت می‌کند. چون اعتبارسنج مقداری از رمزارز خود را درگیر کرده، انگیزه‌ای برای عدم تقلب دارد؛ چرا که تقلب ممکن است منجر به از دست رفتن رمزارز قفل‌شده‌اش شود و این موضوع به امنیت شبکه کمک می‌کند.
در مقابل، مکانیزم PoW که عمدتاً توسط بیت‌کوین استفاده می‌شود، برای تولید بلاک‌های جدید نیازمند حل مسائل پیچیده رمزنگاری توسط ماینرها است. ماینری که زودتر از دیگران موفق به حل این معما شود، حق تأیید تراکنش را به دست می‌آورد و آن را به شبکه اعلام می‌کند. در نتیجه، پاداشی متشکل از رمزارز جدید و کارمزد تراکنش‌ها دریافت می‌کند.
پشنهاد میکنیم مقاله بیت کوین چیست را مطالعه بفرمایید.
نقش اعتبارسنج‌ها و نمایندگان در استیکینگ
افراد یا نهادهایی که در مکانیزم اجماع اثبات سهام (PoS) مشارکت می‌کنند، به‌طور کلی در دو دسته قرار می‌گیرند:
اعتبارسنج‌ها (Validators):
این‌ها اپراتورهای نود هستند که تراکنش‌ها را تأیید و بلاک‌های جدید ایجاد می‌کنند. برای انجام این کار، آن‌ها باید مقداری از رمزارز خود را به‌عنوان وثیقه استیک کنند. این وثیقه باعث می‌شود که اعتبارسنج وظایف خود را صادقانه انجام دهد، چرا که در صورت رفتار مخرب، ممکن است از طریق مکانیزم تنبیهی «اسلشینگ» (Slashing) درصدی از رمزارز استیک‌شده‌اش را از دست بدهد.
این مکانیزم در بلاک‌چین‌های PoS برای مقابله با رفتارهای نادرست طراحی شده است. در بسیاری از بلاک‌چین‌ها، حداقل رمزارز مورد نیاز برای تبدیل‌شدن به اعتبارسنج نسبتاً بالا است؛ مثلاً در اتریوم، برای این کار باید حداقل ۳۲ اتر (ETH) استیک شود.
بیشتر بخوانید: مسترنود چیست
نمایندگان (Delegators):
کاربرانی هستند که رمزارز خود را برای مدت معینی قفل می‌کنند و آن را به اعتبارسنج‌ها واگذار می‌نمایند تا در فرایند ثبت و تأیید تراکنش‌های جدید رمزارزی نقش داشته باشند. این نقش به کاربرانی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند به‌طور مستقیم اعتبارسنج شوند، امکان مشارکت در استیکینگ را می‌دهد.
هر دو گروه در صورت مشارکت موفق، پاداش دریافت می‌کنند: اعتبارسنج پس از ایجاد بلاک جدید پاداش می‌گیرد و نمایندگان نیز سهمی از آن پاداش را دریافت می‌کنند. چون هر دو طرف بخشی از دارایی خود را در معرض ریسک قرار می‌دهند، انگیزه بیشتری برای عملکرد درست و تعامل فعال با فرایند دارند.
استیکینگ رمزارز چگونه کار می‌کند؟
مخصوصاً برای تازه‌واردها، ورود به استیکینگ نیازمند تحقیق و آماده‌سازی مناسب است، علاوه بر اینکه ابتدا باید رمزارز مورد نظر را تهیه کرد. نکات زیر به‌هیچ‌وجه جامع نیستند و هر فرد باید پیش از تصمیم‌گیری درباره Staking، تحقیقات خود را کامل انجام دهد.
انتخاب رمزارز مناسب برای استیکینگ
برای ورود به استیکینگ، آشنایی با توکن مورد نظر و درک پروژه‌ای که از آن پشتیبانی می‌کند ضروری است. مثلاً باید بدانید که هدف پروژه چیست و چه تیمی پشت آن قرار دارد؟ آیا پروژه کاربردی است و چه نیازهایی را پاسخ می‌دهد؟ معمولاً پروژه‌های موفق رمزارزی دارای تیم توسعه‌ی فعال و جامعه‌ای پویا هستند که از کاربران حمایت می‌کنند.
فراتر از این اصول اولیه، اطلاع از حداقل الزامات استیکینگ نیز مهم است. به‌عنوان نمونه، برای تبدیل‌شدن به اعتبارسنج در شبکه اتریوم باید دست‌کم ۳۲ اتر (ETH) استیک کنید. در شبکه پولکادات (Polkadot) نیز، برای مشارکت در استخرهای Staking، نمایندگان (در این شبکه «نامیناتورها» نامیده می‌شوند) باید حداقل ۵۰۲ توکن دات (DOT) استیک کنند.
در مورد پاداش‌های استیکینگ، مهم است که به‌طور شفاف از میزان سوددهی، مدت قفل‌بودن دارایی و زمان پرداخت پاداش‌ها آگاه باشید. معمولاً این اطلاعات در ویکی پروژه قابل دسترسی است، مانند صفحه‌ای که پاداش‌های Staking در پولکادات را توضیح می‌دهد.
نکاتی که پیش از استیکینگ باید در نظر گرفت
پیش از ورود به استیکینگ، بهتر است به این پرسش‌ها پاسخ دهید:
- آیا درک کاملی از بلاکچین مورد نظر و نحوه استیکینگ آن دارم؟
- آیا این فرصت استیکینگ با سطح ریسک‌پذیری من سازگار است؟
- آیا می‌خواهم در یک استخر Staking عضو شوم یا رمزارز خود را به‌صورت انفرادی استیک کنم؟
- اعتبارسنج یا استخر استیکینگی که انتخاب کرده‌ام چقدر قابل اعتماد است؟
- پلتفرم، پروتکل، شبکه یا کیف پولی که می‌خواهم استفاده کنم چقدر امنیت دارد؟
راه‌اندازی کیف پول یا پلتفرم برای استیکینگ
برای استیکینگ رمزارز، کاربران چند گزینه مختلف پیش رو دارند:
استیکینگ بومی (Native Staking):
این روش مربوط به اعتبارسنج‌ها است و بیشتر مناسب افرادی است که تجربه بالایی در حوزه رمزارز دارند. در این روش، اعتبارسنج به‌طور مستقیم مسئول ایمن‌سازی شبکه و ایجاد بلاک‌های جدید است. به همین دلیل، بیشترین میزان کنترل و امنیت را فراهم می‌کند.
استیکینگ از طریق صرافی متمرکز (CEX):
در این حالت، نمایندگان رمزارز خود را از طریق خدمات Staking در صرافی‌هایی مانند کوکوین (KuCoin)، جمینی (Gemini) یا کوین‌بیس (Coinbase) استیک می‌کنند. این گزینه معمولاً بهترین انتخاب برای تازه‌واردان محسوب می‌شود، زیرا رابط کاربری ساده‌ای دارد و در زمینه مدت‌زمان استیکینگ نیز انعطاف‌پذیری بالایی ارائه می‌دهد.
با این حال، چون صرافی رمزارز کاربران را نگهداری می‌کند، سطح بالایی از اعتماد به صرافی لازم است. به‌عنوان مثال، احتمال هک شدن وجود دارد یا ممکن است صرافی به دلایل مختلف برخی توکن‌ها را حذف کند. نماینده همچنین باید به استراتژی استیکینگ آن صرافی اعتماد داشته باشد. علاوه بر این، چون تمامی مراحل استیکینگ توسط صرافی انجام می‌شود، پاداش‌های این روش معمولاً کمتر از Staking در پروتکل‌های دیفای (DeFi) است.
پشنهاد میکنیم مقاله صرافی ارز دیجیتال چیست را مطالعه بفرمایید.
انتخاب کیف پول یا پلتفرم مناسب برای Staking
کاربران باید گزینه‌هایی را بررسی کنند که از رمزارز مورد نظرشان برای استیکینگ پشتیبانی کند و با سطح مهارت فنی آن‌ها سازگار باشد. پس از انتخاب، امنیت مهم‌ترین عامل است و بسیاری از کاربران به همین دلیل ترجیح می‌دهند از یک صرافی متمرکز استفاده کنند.
برای کاربرانی که ترجیح می‌دهند رمزارز خود را شخصاً نگهداری کنند و قصد دارند از کیف پول سخت افزاری استفاده کنند، لازم است از سازگاری آن کیف پول با گوشی، رایانه یا سیستم‌عامل خود اطمینان حاصل کنند تا اتصال صحیح برقرار شود. برخی کیف پول‌ها نیز قابلیت پشتیبان‌گیری و بازیابی دارند تا در صورت نیاز، امکان دسترسی مجدد به رمزارز یا انتقال به دستگاه جدید فراهم شود. پس از تهیه رمزارز، کاربران می‌توانند با مراجعه به مستندات رسمی توکن مورد نظر، روش استیکینگ آن را مطالعه کنند.
پشنهاد میکنیم مقاله کیف پول ارز دیجیتال چیست را مطالعه بفرمایید.
روش‌های تهیه رمزارز برای استیکینگ
کاربران می‌توانند از راه‌های مختلف رمزارز مورد نیاز برای استیکینگ را به‌دست آورند:
خرید از صرافی متمرکز (CEX):
ساده‌ترین روش برای تازه‌واردان. صرافی هم کیف پول ارائه می‌دهد و هم فرآیند خرید را ساده کرده است.
خرید از دستگاه‌های خودپرداز رمزارز (Crypto ATM):
اگرچه بیت‌کوین رایج‌ترین توکن در این دستگاه‌هاست، برخی از آن‌ها امکان خرید اتر (ETH) و دیگر رمزارزها را نیز فراهم کرده‌اند. این روش نیازمند داشتن یک کیف پول از پیش فعال است، چه از نوع صرافی و چه کیف پول شخصی.
خرید از صرافی غیرمتمرکز (DEX):
این روش مستلزم آن است که کاربر خودش کیف پول رمزارزی را ایجاد کرده باشد؛ به همین دلیل بیشتر مناسب کاربران با تجربه‌ی نسبی در دنیای رمزارز است.
دریافت از طریق خدمات همتا به همتا (P2P):
در این روش کاربران مستقیماً از افراد دیگر رمزارز تهیه می‌کنند، معمولاً با توافق مستقیم و بدون واسطه.
یکی از ابزارهای کاربردی برای تصمیم‌گیری بهتر در خرید و استیکینگ رمزارز، استفاده از سیگنال ارز دیجیتال است. این سیگنال‌ها معمولاً شامل تحلیل تکنیکال، پیشنهاد نقاط ورود و خروج، و ارزیابی روند بازار هستند.
کاربران می‌توانند از طریق منابع معتبر یا پلتفرم‌هایی که تحلیل‌های حرفه‌ای ارائه می‌دهند، اطلاعات لحظه‌ای درباره رمزارزهای مناسب برای خرید یا استیکینگ دریافت کنند. به‌ویژه در بازار پرنوسان کریپتو، سیگنال‌های دقیق و به‌موقع می‌توانند به کاهش ریسک و افزایش سود کمک کنند.
مزایا و ریسک‌های استیکینگ رمزارز
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، هدف اصلی استیکینگ رمزارز، تأمین امنیت و مقیاس‌پذیری بلاک‌چین‌هاست. در این فرایند، شرکت‌کنندگان با دریافت پاداش و درآمد غیرفعال بهره‌مند می‌شوند و گاهی اوقات می‌توانند در حکمرانی شبکه نیز مشارکت کنند. همچنین Staking باعث تشویق کاربران به نگهداری بلندمدت رمزارز (HODLing) می‌شود، که می‌تواند با کاهش تعداد توکن‌های در گردش، به افزایش ارزش آن کمک کند. با این حال، در کنار مزایا، Staking بدون ریسک هم نیست که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
امنیت و پایداری شبکه
درست مانند مدل اجماع اثبات کار (PoW) که در استخراج بیت‌کوین استفاده می‌شود، استیکینگ نیز باعث توزیع تأثیرگذاری بین دارندگان رمزارز می‌شود و اجرای حملات مخرب را دشوارتر می‌کند. این موضوع به پایداری شبکه می‌افزاید. از سوی دیگر، چون دارایی‌های استیک‌شده مستقیماً برای تأیید تراکنش‌ها به کار می‌روند، نقش مهمی در عملکرد پایدار شبکه دارند. کاربران با استیک کردن رمزارز، ضمن کسب پاداش، از بلاکچین مورد علاقه خود نیز حمایت می‌کنند.
درآمد غیرفعال از طریق پاداش‌های استیکینگ
از آن‌جا که نمایندگان رمزارز خود را در اختیار اعتبارسنج‌ها قرار می‌دهند، در ازای این همکاری بخشی از کارمزد تراکنش‌ها را به‌صورت پاداش دریافت می‌کنند. این پاداش‌ها معمولاً با نرخ سود سالانه (APY) بیان می‌شوند و هر توکن ساختار پاداش‌دهی خاص خود را دارد. پس از تأیید موفق یک تراکنش در بلاکچین، نماینده واجد شرایط دریافت پاداش خواهد بود و مدت زمان انتظار برای دریافت آن معمولاً از سوی پلتفرم مشخص می‌شود.
چالش‌ها و ریسک‌های استیکینگ رمزارز
اگرچه استیکینگ مزایای زیادی برای اکوسیستم رمزارز و سرمایه‌گذاران دارد، اما خالی از چالش نیست. یکی از اصلی‌ترین آن‌ها نقدناپذیری (illiquidity) است. اگر کاربری به دلایل پیش‌بینی‌نشده در دوره قفل سرمایه نیاز فوری به نقدینگی داشته باشد، ممکن است با مشکل مالی یا از دست دادن فرصت‌های دیگر مواجه شود.
در مقابل، نوعی دیگر از استیکینگ که معمولاً کاربران حرفه‌ای‌تر از آن استفاده می‌کنند، Staking نقدشونده (Liquid Staking) نام دارد. در این روش، کاربران می‌توانند توکن‌های خود را در شبکه PoS استیک کنند و در عین حال، نقدشوندگی دارایی خود را حفظ نمایند.
در این فرآیند، قرارداد هوشمند یا پلتفرم مربوطه، یک توکن جدید به نام «توکن استیکینگ نقدشونده» (LST) ایجاد می‌کند که به‌مثابه رسیدی زنجیره‌ای برای اثبات مالکیت دارایی قفل‌شده عمل می‌کند. مشابه خط اعتباری مبتنی بر ارزش خانه، LST به کاربران امکان می‌دهد که از «ارزش» توکن استیک‌شده خود برای سرمایه‌گذاری‌های دیگر استفاده کنند. البته، این روش نیز می‌تواند ریسک‌هایی مانند خطر سرایت (Contagion) یا اهرم مالی بالا را به همراه داشته باشد.
پشنهاد میکنیم مقاله اهرم یا لوریج چیست را مطالعه بفرمایید.
موانع آموزشی یکی دیگر از چالش‌هاست. بدون دانش کافی، هم اعتبارسنج‌ها و هم نمایندگان ممکن است تصمیم‌های اشتباهی بگیرند که به نتایج نامطلوب منجر شود.
از دیگر ریسک‌ها می‌توان به کاهش ارزش توکن اشاره کرد. اگر در دوره قفل، قیمت توکن استیک‌شده افت کند و تا پایان این دوره بازیابی نشود، کاربر متضرر خواهد شد.
همچنین ریسک‌های طرف مقابل نیز وجود دارد. اگر کاربر در یک استخر استیکینگ عضو شود، تصمیم‌گیری‌ها در اختیار اپراتور استخر خواهد بود.
از سوی دیگر، وضعیت قانونی استیکینگ در بسیاری از کشورها هنوز نامشخص است و می‌تواند در آینده برای کاربران محدودیت‌هایی ایجاد کند.
در نهایت، آسیب‌پذیری‌های شبکه مانند باگ‌ها یا حملات سایبری نیز می‌توانند روند استیکینگ را مختل کنند.
رمزارزهای محبوب برای استیکینگ
با اینکه انواع مختلفی از توکن‌ها قابلیت استیک شدن دارند، اتریوم (ETH) محبوب‌ترین آن‌هاست. جدول زیر ۱۰ رمزارز برتر مبتنی بر اثبات سهام (PoS) را بر اساس ارزش بازار، طبق داده‌های CoinMarketCap در زمان نگارش نشان می‌دهد:
۱۰ رمزارز PoS برتر از نظر ارزش بازار:
- اتریوم (Ethereum – ETH): ۳۸۱.۹۸ میلیارد دلار
- سولانا (Solana – SOL): ۶۸.۶۶ میلیارد دلار
- تون کوین (Toncoin – TON): ۲۰.۶۰ میلیارد دلار
- کاردانو (Cardano – ADA): ۱۸.۳۶ میلیارد دلار
- پالیگان (Polygon – MATIC): ۷.۲۸ میلیارد دلار
- اینجکتیو (Injective – INJ): ۲.۶۶ میلیارد دلار
- آلگوراند (Algorand – ALGO): ۱.۵۷ میلیارد دلار
- مولتی‌ورس‌ایکس (MultiversX – EGLD): ۱.۲۰ میلیارد دلار
- تزوس (Tezos – XTZ): ۱.۰۲ میلیارد دلار
- مینا (Mina – MINA): ۹۶۹.۱۱ میلیون دلار
برای مقایسه برخی از توکن‌های محبوب در زمینه استیکینگ، در ادامه به بررسی سه پروژه مهم خواهیم پرداخت: اتریوم، کاردانو و پولکادات.
اتریوم، کاردانو و پولکادات
اتریوم به‌عنوان دومین رمزارز بزرگ از نظر ارزش بازار، طبیعی است که بیشترین میزان استیکینگ را در میان رمزارزها داشته باشد؛ چرا که بیت‌کوین از مکانیزم اثبات سهام (PoS) استفاده نمی‌کند. بلاکچین اتریوم بستری برای ایجاد قراردادهای هوشمند است و زیرساخت بسیاری از برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) و پروتکل‌ها را فراهم می‌سازد.
بلاکچین کاردانو که در سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی شد، به‌دلیل توان پردازشی بالا (تا ۱,۰۰۰ تراکنش در ثانیه) گزینه جذابی برای استیکینگ توکن بومی آن، یعنی آدا (ADA) به‌شمار می‌رود.
در مقابل، توکن بومی شبکه پولکادات، دات (DOT) است. این شبکه تمرکز زیادی بر مقیاس‌پذیری و تعامل‌پذیری (Interoperability) دارد، که هر دو جزو حوزه‌های کلیدی برای پیشرفت بلاک‌چین‌های PoS محسوب می‌شوند.
| ویژگی‌ها | اتریوم (Ethereum – ETH) | کاردانو (Cardano – ADA) | پولکادات (Polkadot – DOT) |
|---|---|---|---|
| جایگاه از نظر ارزش بازار | دومین رمزارز بزرگ بازار | یکی از برترین پروژه‌های PoS | از پروژه‌های برجسته PoS با تمرکز بر تعامل‌پذیری |
| زمان راه‌اندازی | ۲۰۱۵ | ۲۰۱۷ | ۲۰۲۰ |
| کاربرد اصلی | اجرای قراردادهای هوشمند و dApps | پردازش سریع تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند | ایجاد ارتباط بین بلاک‌چین‌ها و تعامل‌پذیری بین زنجیره‌ای |
| سرعت تراکنش | بسته به شرایط شبکه (پس از ارتقاها بهبود یافته است) | تا ۱,۰۰۰ تراکنش در ثانیه | وابسته به پاراچین‌ها و طراحی ماژولار شبکه |
| مکانیزم اجماع | اثبات سهام (PoS) | اثبات سهام (PoS) | اثبات سهام نامزدگذاری‌شده (NPoS) |
| توکن بومی | ETH | ADA | DOT |
| ویژگی برجسته | پشتیبانی گسترده از برنامه‌های غیرمتمرکز | توان پردازشی بالا و جامعه توسعه فعال | تمرکز بر مقیاس‌پذیری و تعامل‌پذیری بین بلاک‌چین‌ها |
مقایسه پاداش‌های استیکینگ
پاداش‌های استیکینگ بسته به نقش کاربر (اعتبارسنج یا نماینده)، روش مورد استفاده یا پلتفرم انتخابی متفاوت است. اعتبارسنج‌ها معمولاً پاداش بیشتری دریافت می‌کنند؛ زیرا نمایندگان تنها سهمی از کارمزد تراکنش‌هایی را که اعتبارسنج پس از ساخت بلاک دریافت کرده، به‌دست می‌آورند.
طبق داده‌های زمان نگارش:
اعتبارسنج‌های اتریوم (ETH) به‌طور میانگین سالانه حدود ۳.۶٪ پاداش دریافت می‌کنند. طبق گزارش‌ها، تنها از استیکینگ اتریوم حدود ۱.۸ میلیارد دلار در سال پاداش تولید می‌شود.
نمایندگان کاردانو (ADA) معمولاً سالانه حدود ۴.۶۰۸۳٪ پاداش دریافت می‌کنند و وب‌سایت رسمی آن یک ماشین‌حساب پاداش برای برآورد درآمد ارائه کرده است.
پولکادات (DOT) تاکنون میانگین نرخ پاداش سالانه‌ای در حدود ۱۴.۸۸٪ داشته است، که آن را به گزینه‌ای جذاب برای استیکینگ تبدیل می‌کند.
روش‌ها و پلتفرم‌های استیکینگ
کاربران می‌توانند از روش‌ها و پلتفرم‌های مختلفی برای استیکینگ استفاده کنند. انتخاب روش مناسب به هدف کاربر و سطح دانش فنی او بستگی دارد.
روش‌های استیکینگ:
استیکینگ انفرادی (Solo یا Self-Staking):
کاربر رمزارز خود را به‌صورت مستقیم استیک کرده و به‌عنوان اعتبارسنج فعالیت می‌کند. این روش بیشترین کنترل را دارد.
استیکینگ نمایندگی‌شده (Delegated Staking):
کاربر رمزارز خود را به یک اعتبارسنج واگذار می‌کند. در این حالت، نیاز به اعتماد به اعتبارسنج وجود دارد.
استیکینگ استخری (Pooled Staking):
کاربران رمزارز خود را در یک استخر استیکینگ قرار می‌دهند و اپراتور استخر مسئول مدیریت آن است. این روش نیز نیازمند اعتماد به اپراتور است.
استیکینگ به‌عنوان سرویس (Staking as a Service):
کاربران رمزارز خود را از طریق صرافی‌های متمرکز (CEX) مانند کوین‌بیس، کوکوین یا بایننس استیک می‌کنند. در این روش، پلتفرم مسئول نگهداری دارایی و اجرای استراتژی استیکینگ است، که به اعتماد بالایی نیاز دارد. پاداش‌ها در این روش معمولاً کمتر از سایر روش‌هاست.
هر یک از این روش‌ها مزایا و محدودیت‌هایی دارند و انتخاب آن‌ها باید با توجه به سطح دانش، هدف سرمایه‌گذاری، و میزان تحمل ریسک کاربر انجام شود.
پلتفرم‌های محبوب برای استیکینگ
امروزه بیشتر صرافی‌های متمرکز (CEX) معتبر خدمات استیکینگ ارائه می‌دهند. در ادامه برخی از پلتفرم‌های شناخته‌شده در این حوزه را معرفی میکنیم:
- Crypto.com
- OKX
- Kraken
- Coinbase
- KuCoin
- Gemini
- Binance
آینده استیکینگ رمزارز
با توجه به اینکه استیکینگ از طریق پاداش‌ها باعث تشویق کاربران به مشارکت در شبکه می‌شود، چشم‌انداز روشنی برای رشد اکوسیستم رمزارز دارد. هرچه تعداد کاربران استیک‌کننده بیشتر شود، شبکه‌ها غیرمتمرکزتر و در نتیجه ایمن‌تر خواهند شد.
بهبودهای مستمر در ساختار پاداش‌دهی و انگیزه‌بخشی می‌تواند به تکامل مدل‌های اقتصادی توکن‌ها (Tokenomics) کمک کند. همچنین با پیشرفت سازوکارهای حکمرانی، ممکن است مدل‌های رأی‌گیری جدیدی معرفی شود که Staking را برای طیف گسترده‌تری از کاربران در دسترس و فراگیر کند. این تحولات نه‌تنها فرصت‌های جدیدی برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند، بلکه ممکن است باعث ایجاد بلاک‌چین‌های نوآورانه‌ای شوند که خود به بسترهای سرمایه‌گذاری تازه تبدیل گردند.
سخن پایانی
استیکینگ رمزارز، فراتر از یک روش کسب درآمد غیرفعال، به پلی میان کاربران و شبکه‌های بلاک‌چینی تبدیل شده که نقش مهمی در امنیت، پایداری و رشد این اکوسیستم ایفا می‌کند.
چه کاربر حرفه‌ای باشید و چه تازه‌وارد، Staking می‌تواند فرصتی برای مشارکت فعال در آینده مالی غیرمتمرکز باشد؛ مشروط بر آن‌که با درک کافی از پروژه، انتخاب آگاهانه و ارزیابی دقیق ریسک‌ها همراه شود. با رشد روزافزون بلاک‌چین‌های مبتنی بر اثبات سهام و نوآوری‌هایی مانند استیکینگ نقدشونده، می‌توان انتظار داشت که این حوزه در سال‌های آینده بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و نقش محوری‌تری در تحول اقتصاد دیجیتال ایفا کند.
